Giriş
31 Ocak 2024 tarihinde T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, emekli maaşı üzerindeki blokeyi ve kredi kesintilerini konu alan önemli bir karar vermiştir. Bu karar, emekli maaşlarının banka borçları nedeniyle bloke edilip edilemeyeceği ve bu blokelerin hukuka uygun olup olmadığı konularında önemli bir emsal teşkil etmektedir. Karar, taraflar arasında muarazanın meni ve istirdat davasına dayanmaktadır.
Davanın Özeti
Davacı, emekli maaş hesabından kredi kullanmış ve bankanın bu hesaba bloke koyarak maaşından kesintiler yaptığını iddia etmiştir. Davacı, bu kesintilerin geçim sıkıntısına neden olduğunu ileri sürerek blokenin kaldırılmasını ve kesintilerin durdurulmasını talep etmiştir. İlk Derece Mahkemesi davanın reddine karar vermiş, ancak Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırarak davanın kabulüne hükmetmiştir. Bunun üzerine davalı banka temyiz başvurusunda bulunmuş ve dava Yargıtay'a taşınmıştır.
Yargıtay Kararı
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, emekli maaşının kesintiye uğramasının hukuka aykırı olup olmadığını değerlendirmiş ve kredi sözleşmesinde yer alan kesinti maddesinin geçerli olduğuna hükmetmiştir. Yargıtay, borçlunun kredi sözleşmesinde emekli maaşının kesintiye uğrayacağını bilerek muvafakat verdiğini ve bu durumun sözleşme serbestisi kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir. Ancak, Bölge Adliye Mahkemesi direnme kararı vererek bu görüşe katılmamış ve davanın kabulüne karar vermiştir.
Hukuki Değerlendirme
Sözleşme Serbestisi ve Haksız Şartlar
Türk Borçlar Kanunu’nun 26. maddesi, sözleşme serbestisi ilkesini düzenlemekte olup, tarafların kanunda öngörülen sınırlar içerisinde sözleşme yapma özgürlüğünü ifade etmektedir. Ancak bu özgürlük, haksız şartlar içeremez. Haksız şartlar, tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan ve dürüstlük kuralına aykırı şartlardır. Bu bağlamda, kredi sözleşmesinde yer alan emekli maaşından kesinti yapılmasına dair hükmün, tüketici aleyhine bir dengesizlik yaratıp yaratmadığı değerlendirilmelidir.
Emekli Maaşlarının Haczedilmezliği
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 93. maddesi, emekli maaşlarının haczedilmezliği ilkesini düzenlemektedir. Bu madde, emekli maaşlarının devir ve temlik edilemeyeceğini, haczedilemeyeceğini ve bu haklardan feragatin geçersiz olduğunu belirtir. Ancak, 2009 yılında yapılan bir düzenleme ile borçlunun muvafakati halinde bu haciz işlemlerinin yapılabileceği hükme bağlanmıştır.
Karşıt Görüşler
Hukuk Genel Kurulu'nda yapılan görüşmelerde, emekli maaşlarının haczedilemezliği ve bu haktan feragatin geçersizliği üzerinde durulmuştur. Karşıt görüşler, kredi sözleşmelerine konulan, bankaya takas/virman/mahsup işlemi yapma yetkisi veren hükümlerin, emredici nitelikte olan 5510 sayılı Kanun’a aykırı olduğunu ve bu hükümlerin geçersiz sayılması gerektiğini savunmuştur. Ancak çoğunluk görüşü, borçlunun rızası ile yapılan kesintilerin hukuka uygun olduğunu kabul etmiştir.
Sonuç
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, direnme kararını bozarak Özel Daire’nin bozma kararını onamıştır. Bu karar, kredi sözleşmelerinde yer alan ve emekli maaşlarının kesintiye uğratılmasına dair hükümlerin, borçlunun açık rızası ve iradesi ile verildiği sürece geçerli olacağı yönünde önemli bir emsal teşkil etmektedir. Ancak, bu tür kesintilerin hukuka uygunluğu konusunda, her somut olayın kendi şartları içerisinde değerlendirilmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Kaynakça
T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
Türk Borçlar Kanunu
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
Bu karar, emekli maaşları üzerindeki kesintiler ve bu kesintilerin hukuki boyutları konusunda önemli bir referans niteliğindedir ve ilgili tarafların dikkatle incelemesi gereken bir karardır.
Üç ayrı banka borcum var ve ödeyemiyor um babamdan aldığım yetim aylığım la geçimimizi sağlıyorum aylığımı aldığım bankada borçluyum bloko konulurmu bilgi alabilirmiyim yardımcı olun bana yetim aylığım kesilirse biterim